Zihinsel olarak güçlü çocukları, pes etmeye meyilli olanlardan ayıran bir numaralı beceri ve ebeveynlerin bunu nasıl öğretebileceği araştırması anne babalar için oldukça faydalı bir araştırma sonucunu açıklıyor…
CNBC’nin yer verdiği haberde Michele Borba, EdD, bir eğitim psikoloğu, ebeveynlik uzmanı (“Thrivers: The Surprising Reasons Why Some Kids Struggle and Others Shine” ve “UnSelfie: Why Empathetic Kids Succeed in Our All-About Me World” kitaplarının yazarı) şöyle açıklıyor… Bir eğitim psikoloğu olarak günümüzdeki şiddetli salgın, silah şiddeti, iklim değişikliği gibi rahatsız edici olayların çocuklarımıza nasıl zarar verdiğini ilk elden gördüm.
Geçenlerde 11 yaşındaki bir çocuk bana “Kötü şeyler düşünmeyi bırakmak zor” dedi. “Bazen uyanmaktan korkuyorum.”
Zorlukların üstesinden gelmek için doğru yöntemlere sahip olmadan, umutsuzluk baş gösterebilir ve çocukların genel olarak refahı düşebilir. Umut, zor zamanlarda onlara zihinsel olarak güçlü kalmaları için enerji veren ve onları kolayca pes edenlerden ayıran şeydir.
Zihinsel olarak güçlü çocuklar umudun değerini anlıyor
Araştırmalar, umudun çocukluktaki kaygıyı ve depresyonu önemli ölçüde azaltabileceğini gösteriyor. Umut sahibi çocukların içsel bir kontrol duygusu vardır. Zorluklar ve engelleri geçici ve üstesinden gelinebilir olarak görürler, bu nedenle gelişme ve başkalarına yardım etme olasılıkları daha yüksektir.
Yine de muazzam gücüne rağmen, umut, ebeveynlerin çocuklarına aşıladığı bir şey olmaktan çıkmıştır. Peki iyi haber ne mi? Umut öğretilebilir. Bu gücü artırmanın en iyi yollarından biri, çocukları hayatın kaçınılmaz zorluklarıyla başa çıkma becerileriyle donatmaktır.
İşte özellikle zor zamanlarda çocukların umudunu korumalarına yardımcı olacak dokuz bilimsel yol:
1. An içindeki negatifliği durdurun.
Temeli olmayan karamsarlıklar umudu tüketir, bu yüzden çocukların bu olumsuz tavırlarını alışkanlık haline gelmeden yakalamak önemlidir. “Bu olumsuz bir yorum” sinyali vermek için aranızda özel bir kod geliştirin, mesela kulağınızı çekmek gibi. Sonra onları olumsuz düşünceleri kesmeye teşvik edin.
Çocuğunuzun karamsar seslerine bir takma ad (“Kötümser Kemal Bey”) takmak, çocukların bu düşüncelerini kontrol etmesine yardımcı olabilir. Çocuğunuz bir parça iyimserlik ifade ettiğinde (“Bu konuda daha iyi oluyorum.”) onları tebrik edin (“Evet, üzerine çalıştığın belli oluyor!”).
2. Umut verici sözler söyleyin
Kelimeler güçlü şeylerdir. Çocuğunuzun zor zamanlarda kullanması için iyimser sözler (“Bunu yapabilirim!”, “Bugünün yarını da var” veya “İyi olacağım”) türetmesine yardımcı olun.
Ayrıca, Canva gibi söz yazıp kaydetme platformlarını kullanarak çocuğunuz olumlu sözlerini telefon arka planı olarak ayarlamasını sağlayabilirsiniz. Kendiniz için dde bir tane yapmayı unutmayın. Sizin sesiniz çocuğunuzun iç sesi haline gelene kadar olumlu sözlerinizi tekrar edin.
Her zaman çocuklarıma, “Ben bunu yapabilirim!” dedim ve şimdi birer yetişkin olarak bile hala bu cümleyi kuruyorlar.
3. Beyin fırtınası yapmayı öğretin
Umut sahibi çocuklar sorunlardan kaçmazlar. Sorunların çözülebileceğini öğrendikleri için onlar üzerine kafa yorarlar.
Çocuğunuza şunu açıklayın: “Problemleri çözmenin püf noktası, çözümler için ‘beyninizi harekete geçirmektir’. Ardından beyin fırtınası yapmayı öğretin. Taktiklerden biri çocukların yapmaları gereken şeyleri hatırlamalarına yardımcı olmak için üretilmiş kısaltma Y.A.B.A.N. ‘ı kullanmaktır.
- Yavaşlayıp durun ki düşünebilesiniz.
- Aşmanız gereken problemi söyleyin.
- “Başka ne yapabilirim?” diye sorun.
- Aklınızdaki, bu durumu yargılamadan çözebilmek için yapabileceğiniz şeyleri sıralayın.
- Ne en iyi seçenekse onu seçip uygulayın.
4. Umut verici haberler paylaşın.
Umutlu çocuklar umut dolu hikayeler duyarlar. Şiddet içeren medya, dünyayı tamamen kötü, korkutucu ve tehlikeli bir yer olarak gösterebilir. Pozitif haberler çocukların umutlarını canlı tutar.
Zaman zaman çocuklarınızla paylaşmak için ilham verici haberler arayın. Çocuklarınızın hayatın aydınlık tarafını bulmalarına yardımcı olmak için yatma zamanından önce hayatınızdaki her insanın iyi yanlarından bahsettiğiniz bir süre ayırın.
Ve onlara sorunları karşısında kazandıkları zaferleri hatırlatın: “Arkadaş edinmekte zorlandığın zamanları hatırlıyor musun? Artık harika arkadaşların var!”
5. “Ya böyle olursa?” diye sorun
Karamsar çocuklar genelde umutlarını azaltan kasvetli olasılıkları düşünürler. Ancak umutlu çocuklar durumları doğru bir şekilde değerlendirmeyi öğrenirler. Çocuğunuz sizinle bir şüphesini ve endişesini paylaştığında, olası sonuçları daha gerçekçi bir şekilde düşünmek için “ya böyle olursa” türünden sorular sorun.
Şunları sorabilirsiniz: “Bunu denersen ya da denemezsen ne olabilir? Olabilecek en kötü şey ne? Bunun yaşanması ne kadar olası? En olası sonuç nedir?”
Bu sorular, çocukların potansiyel sonuçların gerçekten hayal ettikleri kadar kötü olup olmadığını kafalarında tartmalarına yardımcı olur. Bu bilgi onları ileriye taşıyabilir.
6. Küçük başarıları kutlayın.
Tekrarlanana başarısızlıklar umutsuzluğu artırır, ancak küçük bir başarının bile farkına varmak umudu artıracaktır. “Başarıyı” yeniden tanımlayın: çabayla edilen, geçmiş performansa göre küçük bir gelişme. Ardından çocuğunuzun kişisel kazanımlarını belirlemesine yardımcı olun.
Örneğin, “Geçen sefer dokuz kelimeyi doğru bilmiştin. Bugün ise on kelimeyi! Bu bir başarı! Veya “Dün koşuda bir tur attın, bugün ise iki. Bu bir başarı!”
7. Kararlı tavırlarını destekleyin.
Umutsuz hisseden çocuklar kendilerini savunmakta zorlanırlar. Pasiflik ve saldırganlık arasındaki orta nokta olan “kararlılığı” öğrenmek, umutlarını ve hareketliliklerini artırır.
Beden dili de önemli. Kendinden emin gözüken beden dilinin temellerini çocuklarınıza öğretin: “Başınızı dik tutmak sizin kendinize güvendiğinizi gösterir. Daima kişinin gözünün içine bakın.”
Çocuğunuzun yaptığı beyin fırtınasının sonuçları ona kendini savunmada yardımcı olabilir: “Bu hoş değil.” “Bu doğru değil.” “Bunu yapmak istemiyorum.” Çocuğunuz kendini savunabilecek hale gelene kadar bu becerilerini geliştirin.
8. Hep birlikte minnettarlığınızı belirttiğiniz etkinlikler oluşturun.
Umutlu çocuklar minnettardır. Bir çalışma, hayatlarında memnun oldukları şeylerin günlüğünü tutan kişilerin sadece on hafta içinde hayat hakkında daha umutlu hissettikleri sonucuna ulaştı.
Her aile üyesinin o gün olduğu için minnettar oldukları bir şeyi açıkladığı bir sofra geleneği oluşturun. Herkesin varlığı için minnettar olduğu birini ve bunun nedenini söylediği bir uyku öncesi etkinliği türetin. Veya hayatlarındaki güzel kısımları hatırlamaları adına çocuklarınızın mutlu ve minnettar oldukları şeyleri bir aile günlüğüne yazın.
9. Başkalarına yardım etmeyi alışkanlık haline getirin.
Talihsizlikler arttıkça umutsuzluk baş gösterebilir. Çocuklara başkalarının hayatlarında bir fark yaratma gücüne sahip olduklarını göstermek, onlara umut verir ve öz yeterlik oluşturmalarını sağlar.
Umutlu çocukların, onlara bu umudu aşılayan ilgili ebeveynleri vardır. Çocukların nazikçe kullanılmış oyuncaklar, giysiler ve oyunlar koyduğu bir aile yardım kutusu etkinliği başlatın. Bu kutuyu ihtiyaç sahibi bir aileye teslim edin ki çocuklarınız nezaketin etkilerini fark etsinler.
Çocuklarınızın tutkularıyla uyumlu etkinlik ve projeler bulun ve çabalarını destekleyin. Projeler özgeçmişlerde iyi gözükmek için tasarlanmamalı, kendi düşünceleri tarafından yönlendirilmelidir. Onların yolundan gidin!
